System alarmowy, czyli bardziej profesjonalnie System Sygnalizacji Włamania i Napadu (SSWiN) to kompletny zespół odpowiednich, połączonych ze sobą urządzeń, mający na celu zabezpieczenie obiektu prywatnego lub publicznego. Mamy tu na myśli głównie odstraszenie potencjalnego intruza i powiadomienie właściciela lub jednostki ochrony w przypadku naruszenia strefy chronionej. Systemy alarmowe, w zależności od zapotrzebowania oraz środków finansowych, mogą być proste i składać się zaledwie z kilku urządzeń lub też mogą tworzyć zaawansowane sieci skomplikowanych połączeń - najlepszym przykładem są systemy alarmowe SATEL. Decyzję dotyczącą wyboru odpowiednich zabezpieczeń, zazwyczaj pomaga podjąć instalator, który po dokładnym zbadaniu obiektu i analizie potrzeb klienta, proponuje najlepsze rozwiązanie. 

Jednak profesjonalny system alarmowy to nie tylko ochrona osób i mienia. Dzięki bardziej zaawansowanym rozwiązaniom można, przykładowo, sterować oświetleniem, ogrzewaniem, prostą automatyką domową, otwierać bramy automatyczne, elektrozaczepy w furtkach, itp. Nowoczesne manipulatory dotykowe, poza estetycznym wyglądem i intuicyjną obsługą mają możliwość zapisania na karcie pamięci mapy obiektu z rozmieszczeniem elementów instalacji co ułatwia kontrolę całego obiektu. Ponadto możliwa jest zdalna kontrola nad systemem SSWiN i podłączonymi do niego urządzeniami z wykorzystaniem telefonu komórkowego, za pomocą internetu lub komputera z wykorzystaniem dedykowanych do tego aplikacji.

Gotowe systemy alarmowe, a także bogate portfolio komponentów, w oparciu o które można zbudować instalację alarmową dopasowaną do potrzeb użytkownika, mają w swojej ofercie marki takie jak Bosch, Texecom, Satel, Pulsar, czy Yotogi.

System SSWiN- z czego się składa?

W zależności od stopnia zaawansowania, systemy alarmowe mogą zawierać wiele różnych urządzeń, jednak ich podstawowe elementy są najczęściej takie same.

Centrala alarmowa to urządzenie przeznaczone do sterowania pracą systemu alarmowego czuwającego nad bezpieczeństwem chronionego obiektu. Zbiera ona informacje z czujników, manipulatorów i obwodów sabotażowych i wykrywa uszkodzone okablowanie, jednak do jej podstawowych funkcji należy sygnalizowanie alarmów włamaniowych, napadowych, pożarowych, technicznych i pomocniczych. Powiadamianie o alarmie odbywa się telefonicznie, najczęściej za pomocą komunikatu słownego (jak na przykład w systemie alarmowym SATEL). Aby zapewnić stabilność i niezawodność systemu, centrala przeprowadza również automatyczną diagnostykę elementów systemu alarmowego, takich jak zasilacze, akumulatory i okablowanie. Montowana jest w dedykowanej obudowie wraz z akumulatorem podtrzymującym pracę całego systemu w przypadku zaniku zasilania. Obudowa wyposażona jest w styk sabotażowy, podpięty do obwodu sabotażowego centrali. Jeżeli system nie jest wprowadzony w tryb serwisowy, każda próba otwarcia obudowy kończy się wywołaniem alarmu.

Klawiatury do systemów alarmowych, występujące również pod nazwą manipulatorów, to podstawowy element systemu mający na celu umożliwić komunikację użytkownikowi z centralą. Dzięki klawiaturze można konfigurować system SSWiN, czyli, przykładowo, programować strefy, wejścia i wyjścia centrali, czasy na wejście i wyjście oraz wiele innych funkcjonalności jakie oferuje dana centrala. Jednak najważniejszą rolą manipulatora jest umożliwienie użytkownikowi codziennego korzystania z systemu, czyli funkcję uzbrajania i rozbrajania systemu przy użyciu odpowiedniego kodu. Bardzo często stosowaną opcją jest blokowanie linii, sprawdzanie, która z czujek uruchomiła alarm czy przeglądanie bufora zdarzeń. Klawiatura ponadto informuje o alarmach, sabotażach oraz usterkach. W systemie alarmowym instaluje się zazwyczaj jeden manipulator główny oraz w zależności od potrzeb manipulatory strefowe. 

Czujki alarmowe to podstawowy element wyposażenia każdego systemu alarmowego każdego domu oraz miejsca pracy. Potrafią one szybko wykryć zagrożenie i natychmiast przesłać sygnał alarmowy do centrali alarmowej. Szybki czas reakcji sprawia, że potrafią one ostrzec przed niebezpieczeństwem na wczesnym etapie i umożliwić podjęcie właściwej decyzji. W systemach SSWiN najczęściej stosuje się zaawansowane technologicznie detektory ruchu. Wśród nich można wymienić pasywne czujki podczerwieni, czujki mikrofalowe i dualne, będące połączeniem tych dwóch technologii. Ponadto stosuje się czujki magnetyczne, czujki stłuczeniowe szkła oraz czujki reagujące na różnego rodzaju drgania i wibracje.

• Pasywne czujki podczerwieni, zwane też czujkami PIR, działają na zasadzie wykrywania zmiany promieniowania cieplnego z zakresu podczerwieni za pomocą czujnika piroelektrycznego, którego sygnał jest analizowany przez specjalny układ elektroniczny czujki. Wyposażone są w specjalne układy optyczne (np. soczewki Fresnela), których zadaniem jest koncentracja promieniowania podczerwonego na elemencie piroelektrycznym. Dzielą one chroniony obszar na wiązki - poruszający się człowiek przecina je i tym samym wywołuje cykliczne zmiany promieniowania skupionego na pyroelemencie, aktywując alarm.
• W czujkach mikrofalowych wykorzystano efekt Dopplera do wykrywania poruszających się obiektów. Czujka zbudowana jest z dwóch elementów: nadajnika i odbiornika fal ultradźwiękowych. Nadajnik emituje energię, która jest źródłem rozchodzącej się w powietrzu fali akustycznej, natomiast odbiornik odbiera energię o tej samej częstotliwości, częściowo bezpośrednio z nadajnika, a częściowo odbitą od ścian i wyposażenia pomieszczenia. Pojawienie się w tym pomieszczeniu poruszającego się człowieka spowoduje, że część energii odbijać się będzie teraz od niego. Częstotliwość fali odbitej, docierającej do odbiornika, jest ciągle porównywana ze stałą częstotliwością nadajnika, a zarejestrowana różnica częstotliwości jest wykorzystywana jako kryterium alarmu. 
• Czujki dualne (PIR+MW) łączą w sobie wszystkie zalety czujek podczerwieni i czujek mikrofalowych. Dzięki zastosowaniu dwóch różnych elementów detekcji, są bardziej odporne na występowanie fałszywych alarmów. Elektronika czujki analizuje otrzymane sygnały i przekazuje informację o alarmie tylko wtedy, gdy otrzyma sygnał o naruszeniu od obydwu różnych detektorów.
• Czujki drgań reagują na drgania wysokiej częstotliwości, wywołane przez wszelkie próby sforsowania zamków lub okien, czy też próba przebicia się przez ścianę. Drgania te powodują przemieszczanie się materiału, do którego przymocowany jest czujnik inercyjny. Jeśli przyspieszenie drgającego materiału osiągnie określoną wartość, czujnik wyśle informację o sytuacji do centrali alarmowej. Z kolei czujki stłuczenia szkła reagują na sygnały o wysokich częstotliwościach w określonym paśmie akustycznym, odpowiadające częstotliwości uderzenia podczas tłuczenia szkła, jednocześnie ignorując inne hałasy zewnętrzne. Odebranie sygnałów tego typu spowoduje aktywację alarmu.
• Czujki magnetyczne zbudowane są z dwóch elementów: magnesu i kontaktronu. Po oddzieleniu od siebie magnesu i kontaktronu następuje rozwarcie (bądź zwarcie) obwodu, co skutkuje wywołaniem alarmu. Specjalna konstrukcja tych czujników daje możliwość umieszczania ich wewnątrz drzwi, okien (kontaktrony czołowe) bądź na ich powierzchniach (kontaktrony boczne).

Sygnalizatory alarmowe stanowią elementarny składnik każdego systemu SSWiN. Ich zadaniem jest przede wszystkim informowanie użytkowników chronionego obiektu o nagłym zagrożeniu lub włamaniu. Ze względu na rodzaj sygnalizacji, możemy wyróżnić sygnalizatory akustyczne, optyczne i optyczno-akustyczne.

Sygnalizacja akustyczna opiera się na zastosowaniu sygnału dźwiękowego o dużej głośności, który ma na celu przekazać informację o niebezpieczeństwie oraz odstraszyć intruza. Sygnalizacja optyczna polega na generowaniu sygnałów świetlnych przez żarówkę, lampę błyskową diody LED. Najczęściej użytkownik może wybrać jeden z kilku rodzajów sygnalizacji optycznej - przykładowo może to być ciągłe świecenie, szybkie miganie, wolne miganie oraz dwa błyski, po których następuje sekundowa przerwa. Modele optyczno-akustyczne łączą oba te sposoby: odstraszają intruza zarówno za pomocą sygnalizacji akustycznej jak i optycznej. 

Moduły wejść/wyjść (ekspandery) są urządzeniami pozwalającymi rozbudować centralę systemu SSWiN o dodatkowe wejścia lub wyjścia i w ten sposób rozszerzyć jej możliwości. W zależności od rodzaju modułu, możemy wyróżnić ekspandery wejść, wyjść oraz mieszane, z czego wyjścia mogą być typu OC lub przekaźnikowe. Oprócz zwiększania liczby wejść i wyjść, ekspandery umożliwiają połączenie z centralą większej liczby czujek przewodowych, znajdujących się w oddalonej lokalizacji. Dzięki temu nie ma konieczności prowadzenia okablowania od każdej czujki z osobna do centrali - wystarczy połączyć czujki z ekspanderem a ekspander z centralą za pomocą magistrali systemowej.

System alarmowy - jak działa?

Generalna zasada działania systemów alarmowych opiera się na przetworzeniu danych dostarczonych do centrali alarmowej przez połączone z nią urządzenia peryferyjne, czyli wszelkiego rodzaju czujki alarmowe. Informacje te mogą być dostarczane do centrali za pomocą przewodów (system przewodowy) lub fal radiowych (jak na przykład alarm bezprzewodowy SATEL). Możliwe jest również zbudowanie systemu hybrydowego, opierającego się na połączeniu tych rozwiązań.

Jak działa system alarmowy? Centrala odbiera różne rodzaje sygnałów: sterujące, za pomocą których zarządza podległymi jej urządzeniami, bądź alarmowe, pochodzące z czujników. Po otrzymaniu sygnału z czujki, w zależności od tego, czy centrala jest uzbrojona, czy rozbrojona, podejmie określone działanie przypisane dla danego czujnika. Podczas uzbrojenia taki sygnał jest traktowany jako alarmowy, przy rozbrojonym systemie w większości przypadków sygnał ten jest pomijany - wyjątek stanowi tutaj czujnik zaprogramowany jako 24 godzinny oraz informacje napadowe. Po przetworzeniu informacji z czujników, centrala alarmowa systemu SSWiN wysyła informacje o zagrożeniu do sygnalizatora i aktywowany jest sygnał alarmowy. Wiadomość jest również wysyłana do użytkownika za pomocą zainstalowanej, wybranej wcześniej drogi transmisji - poprzez wbudowany komunikator, linię telefoniczną, połączenie GSM lub Internet. Cała akcja alarmowa wyświetlana też jest na klawiaturze systemowej. 

System SSWiN - jak wybrać?

Wybór instalacji alarmowej zależy od potrzeb konkretnego użytkownika. Inne kryteria będzie spełniał system alarmowy do mieszkania, a inne - system alarmowy do garażu. Jaki system alarmowy wybrać, aby spełniał on swoją funkcję?

Jednym z najważniejszych czynników w kontekście wyboru systemu antywłamaniowego, jest rodzaj i wielkość budynku oraz potrzeby jego mieszkańców. W tym celu należy przygotować odpowiedni projekt systemu SSWiN, który pozwoli określić wymagania, dobrać urządzenia i wybrać miejsca w których zostaną zamontowane. Należy pamiętać o możliwościach rozbudowy systemu, a także integracji z innymi instalacjami. Z tego względu warto zwrócić uwagę na wybór centrali z dodatkową ilością wejść alarmowych, a także modułami rozszerzeń do komunikacji TCP/IP. Należy również zwrócić uwagę na jakość wybranych urządzeń - włamywacze doskonale wiedzą jak oszukać system alarmowy zbudowany w oparciu o komponenty niespełniające norm oraz oprogramowanie zawierające błędy.

W zależności od połączenia urządzeń mamy do wyboru systemy przewodowe lub bezprzewodowe. Instalacja systemu przewodowego wiąże się z koniecznością kucia ścian i układania okablowania. Najlepiej montaż systemu alarmowego zaplanować jeszcze na etapie projektowania domu. Gdy nasz dom jest już wykończony i nie możemy sobie pozwolić na rozprowadzenie przewodów, możemy wybrać bezprzewodowy system alarmowy. Sygnał przesyłany jest drogą radiową, a dla zachowania bezpieczeństwa stosowana jest często tak zwana dwukierunkowa komunikacja wraz z potwierdzeniami. Urządzenia posiadają w tym wypadku zestaw baterii, które gwarantują niezakłóconą pracę nawet do kilku lat. Należy zaznaczyć, że zarówno system alarmowy przewodowy jak i system alarmowy bezprzewodowy są równie skuteczne.