Ręczny ostrzegacz pożarowy (ROP) jest częścią składową systemu sygnalizacji pożarowej, używaną do ręcznego inicjowania alarmu. Jego podstawowe zadanie to przekazanie informacji o pożarze do współpracującej centrali sygnalizacji pożarowej przez osobę, która zauważyła pożar i ręcznie uruchomiła ostrzegacz.

Obudowa ROP-ów wykonana jest z czerwonego tworzywa. Dodatkowo są one wyposażone są w przezroczystą szybkę wykonaną z niełamliwego tworzywa sztucznego, zabezpieczającą przed przypadkowym uruchomieniem ostrzegacza. Pozostałe elementy budowy ROP-a są zależne od wybranego modelu i typu ostrzegacza. Ze względu na niezwykle istotną rolę, jaką pełnią w systemach sygnalizacji pożarowej, ręczne ostrzegacze pożarowe mogą zostać wprowadzone do obrotu i do użytkowania w Polsce tylko i wyłącznie w sytuacji, gdy posiadają:  

• deklarację właściwości użytkowych na podstawie:  certyfikatu właściwości użytkowych „CPR” wydanego na podstawie Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. lub  certyfikatu zgodności „CPD”
• wydanego na podstawie Dyrektywy 89/106/EEC z dnia 21.12.1988 r. 
  świadectwo dopuszczenia wydane na podstawie art. 7 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej

Rodzaje i zasada działania ROP-ów

Ze względu na miejsce instalacji ręczne ostrzegacze pożarowe można podzielić na:

• przeznaczone do użytku wewnętrznego, nie podlegające, zgodnie z normą PN-EN 54-11:2004+A1:2006, badaniom ochrony zapewnianej przez obudowę (kod IP), niemniej jednak zaleca się zapewnić minimalny stopień ochrony (IP20) nie pozwalający na dostęp ciał obcych do wnętrza obudowy.
• przeznaczone do użytku zewnętrznego, powinny być odpowiednio chronione przed czynnikami atmosferycznymi, zwłaszcza wniknięciem wody. 

Drugi z podziałów ręcznych ostrzegaczy pożarowych opiera się na zasadzie jego działania:

• ROP typu A, uruchamiany bezpośrednio, o działaniu pojedynczym. W tym przypadku wywołanie alarmu następuje automatycznie (bez potrzeby wykonywania dodatkowych czynności) po zbiciu lub przemieszczeniu szybki. Przejście ze stanu dozorowania, w którym ROP pracuje nie wysyłając sygnału alarmowego lub uszkodzeniowego, do stanu alarmowania powinno być łatwo rozpoznawalne na podstawie zmian pola obsługi.
• ROP typu B, uruchamiany pośrednio, o działaniu podwójnym. Wywołanie alarmu wymaga dodatkowo wciśnięcia przycisku po zbiciu lub przemieszczeniu szybki. Rozbicie szybki nie powinno powodować zranienia osoby uruchamiającej. W przypadku ROP-u typu B przejście ze stanu dozorowania do stanu alarmowania powinno być rozpoznawane na podstawie rozbicia lub przemieszczenia szybki, połączonego z naciśnięciem przycisku.

Aby uruchomić ROP należy uderzyć lub mocno nacisnąć szybkę zabezpieczającą. Pod wpływem uderzenia odskakuje ona do góry umożliwiając użycie przycisku. Zmiana koloru strzałek informuje o zadziałaniu ostrzegacza. Sygnał z ROP-u trafia do centrali pożarowej wraz z informacją, w którym miejscu wykryto zagrożenie. Dzięki temu, możliwe jest natychmiastowe podjęcie działania. Wciśnięcie ręcznego ostrzegacza pożarowego wywołuje od razu alarm II stopnia.
Często system dodatkowo wyposażony jest w możliwość automatycznego powiadamiania najbliższej jednostki straży pożarnej. Jest to funkcjonalność, która maksymalnie zwiększa szanse na szybkie ugaszenie pożaru, a tym samym zmniejszenie ewentualnych strat.

Montaż ROP-ów

Ręczne ostrzegacze pożarowe muszą być zamontowane przy każdym wyjściu, na drogach ewakuacyjnych oraz na klatkach schodowych na każdej kondygnacji, na wysokości od 1,2 m do 1,6 m, a odległość pomiędzy nimi nie powinna przekraczać 30 m. W przypadku zastosowania na klatkach schodowych obiektu przycisków oddymiania, ROP-y często instaluje się przy drzwiach wyjściowych na klatkę schodową. 

Ręczne ostrzegacze pożarowe muszą się również znaleźć na obszarach szczególnie zagrożonych pożarem, a także w pobliżu miejsc umieszczenia gaśnic lub hydrantów ściennych. W przypadku, gdy SSP jest podłączony do Jednostki Państwowej Straży Pożarnej, ostrzegacz należy umieścić także w pobliżu centrali SSP.

ROP-y w całym obiekcie powinny być identyczne i działać na tej samej zasadzie, a także powinny wyraźnie się różnić od urządzeń przeznaczonych do innych celów. Należy zadbać również o to, aby były łatwo rozpoznawalne i proste w użyciu, tak aby każda, przeciętna osoba, która zauważyła pożar, zorientowała się, jak należy je uruchomić.

Konwencjonalne ROP-y - czym są?

W zależności od tego, w jakim systemie pracują, ROP-y można również podzielić na adresowalne oraz konwencjonalne.
Niewątpliwymi zaletami konwencjonalnych ROP-ów są: uniwersalne zastosowanie oraz przystępna cena. Najczęściej pracują one w systemach przeznaczonych są dla obiektów o stosunkowo małej powierzchni z prostą architekturą. Są to systemy składające się z grupy urządzeń inicjujących połączonych w linie dozorowe i podłączonych do centrali. Informacja o pożarze wskazywana jest z dokładnością do linii dozorowej, czyli grupy czujek lub ręcznych przycisków pożarowych na niej zainstalowanych, tak więc ostateczne zlokalizowanie miejsca alarmu wymaga sprawdzenia całej strefy chronionej przez urządzenia aktywowanej linii dozorowej.